Zabytki: Park i Dwór, Krzesk Majątek

Od 1852 roku Krzesk-Majątek był własnością Marchockich, w tym w 1909 roku Zygmunta Marchockiego. W końcu lat dwudziestych XX wieku właścicielem był Zygmunt Marchocki, a majątek liczył 831 hektarów.

Klasycystyczy dwór wzniesiony został dla Marchockich w pierwszej połowie XIX wieku. Parterowy, nakryty czterospadowym dachem, z ryzalitem na osi zwieńczonym trójkątnym szczytem, z charakterystycznym półkolistym oknem. Budynek powiększono po połowie stulecia o nieregularne piętrowe skrzydło w modnym w owym czasie stylu nawiązującym do willi włoskiej z nakrytą niskim dachem wieżą-belwederem. Podobną „włoską” przybudówkę zyskały m.in. dwory w Bartodziejach i Krzynowłodze Wielkiej. Murowany, zwieńczony balustradą sześciokolumnowy ganek dodany został w wieku XX, zapewne około 1910 roku, kiedy już trudno było sobie wyobrazić ziemiański dwór bez kolumnowego portyku, do czego bez wątpienia przyczynił się kształtowany z początkiem wieku styl polski. Przy dworze w kompletnej ruinie zachowała się stara oficyna z początku XIX wieku, która mogłaby służyć za podręcznikowy przykład dworu typu „chudopacholskiego”, z kanałem kominowym w samym środku budynku. W szerokiej podstawie komina zwężającej się ku górze znajdowała się tzw. czarna kuchnia. Przykładem takiego dworu jest zachowany do dziś dwór w Szczytnie.

Dzieje pałacu (dworu) w Krzesku.

Po śmierci Jana Niemira, zgodnie z jego ostatnią wolą, właścicielką majątku Krzesk została siostrzenica – Amelia Ciołkowska, która w 1852 roku sprzedała go Klemensowi Ściborowi-Marchockiemu herbu Ostoja za 400 tysięcy polskich złotych. Klemens Ścibor-Marchocki przeniósł się do Krzeska z Kudelczyna w powiecie węgrowskim. Dokonał on wielu ulepszeń, co znacznie podwyższyło wartość majątku. Jego spadkobiercą na mocy ostatniej woli z 1881 roku został syn Michał, który z kolei przekazał go dzieciom: Zygmuntowi Klemesowi (1877-1940) i Janinie Natalii (1880-1938) pochowana na cmentarzu w Krzesku. Grób Klemensa i Michała znajduję się na cmentarzu w Zbuczynie. Ostatnim właścicielem majątku był Zygmunt Klemens, fundator kościoła w Krzesku. Zygmunt Klemens i Janina Natalia, byli jedynymi spadkobiercami. Zygmunt będąc kawalerem (Janina była niezamężna) i mając spory majątek oddali się działalności charytatywnej. W 1906 roku dali ziemię ( 9 morgów gruntu) pod budowę kościoła, plebanii i cmentarza. Zygmunt był głównym fundatorem i organizatorem budowy tegoż kościoła, a także opiekunem miejscowej straży pożarnej i wybudował dla niej remizę. Od 30.XI.1925 roku jako kawaler Honoru i Dewocji był członkiem Związku Polskich Kawalerów Maltańskich. Był także Szambelanem Papieskim. W prawej nawie kościoła w Krzesku znajduje się przedwojenny, namalowany przez Ignacego Pieńkowskiego, portret Zygmunta Ścibor-Marchockiego w galowym mundurze zakonnym. Na samym końcu szerokiej alei w parku Zygmunt Ścibor- Marchocki po postumencie Adama Mickiewicza postawił pomnik Maki Boskiej Niepokalanej i tu go można było często spotkać z różańcem w ręku. Z rodem Marchockich związane są początki parafii Matki Boskiej Częstochowskiej w Krzesku. Zanim powstała parafia, była kaplica drewniana wybudowana w 1907 roku. W tej miejscowości miał być również budowany kościół. Zdania były podzielone, proponowano na przykład budowę w Wesółce. Dziedzic Zygmunt Scibor Marchocki poniesiony ambicją przeznacza 9 mórgów ziemi i to zdecydowało, że kościół stanął w Krzesku Majątku. Budowa, staraniem ks. Romana Wildego i dziedzica Marchockiego, trwała od 1910 do 1914 roku. Przed wejściem Armii Czerwonej na teren Krzeska, dwór Zygmunta Ścibora Marchockiego stanowił ostoję spokoju, miejsce wolne od bombardowań dla rezydentów i uciekinierów przed zbliżającym się frontem do Warszawy i mieszkańców samej stolicy objętej już działaniami zbrojnymi w pierwszych dniach września 1939 r. Został on aresztowany przez bolszewików jesienią 1939 roku. Na liście ofiar zaginionych w obozie Kozielsk I z 1940 roku figuruje: Marchocki Zygmunt, syn Michała i Marii z Sokołowskich. Jest to ostatni ślad po Zygmuncie Ścibor-Marchockim z Krzeska. W Krzesku Majątku zachował się murowany dwór Marchockich herbu Ostoja, z pierwszej połowy XIX w. o wystroju klasycystycznym z wieżyczką i gankiem. Po wojnie został upaństwowiony, a w latach 90-tych XX w. zwrócony właścicielom. W 1989 roku potomek dawnych właścicieli Stanisław Ścibor-Marchocki odkupił od Gminy Zbuczyn dwór wraz z parkiem. W pobliżu stoi oficyna, stajnia i park (obecnie 9 ha, pierwotnie 25 ha) z aleją lipową, szpalerami grabowymi oraz stawem. Dwór w Krzesku został odrestaurowany przez Stanisława Ścibor-Marchockiego, krewnego dawnych właścicieli majątku. Jego dzieje mogłyby stanowić scenariusz ciekawego filmu, szczególnie jeśli chodzi o wojenne i powojenne losy. Kilka lat temu Krzesk stał się sławny na całą Polskę, kręcono tu bowiem film „Wrota Europy”, jeden z pierwszych obrazów poświęconych wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Po II Wojnie Światowej w Pałacu ulokowano instytucje: Gminę ze Starego Krzeska, Gromadzką Radę Narodową, Urząd Stanu Cywilnego, Posterunek Milicji Obywatelskiej, ORMO, Spółdzielnia GS z biurem, magazynem i sklepem, Biblioteka Gromadzka i Poczta. Po południowej i po północnej stronie pałacu dworskiego od strony wschodniej znajdowały się oficyny dworskie dla służby. Po wojnie zachował się jeszcze ładnego kształtu orzeł z rozpostartymi skrzydłami.
(https://www.facebook.com/dawny.krzesk)